(જી.એન.એસ) તા. 10
નવી દિલ્હી,
પ્રધાનમંત્રી પોષણ યોજના કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા પ્રાયોજિત યોજના છે, જે અંતર્ગત જે હેઠળ બાલવાટિકામાં અભ્યાસ કરતા 11.20 કરોડ વિદ્યાર્થીઓ અને 10.36 લાખ સરકારી અને સરકારી સહાયિત શાળાઓમાં ધોરણ 1 થી 8ના વિદ્યાર્થીઓને શાળાના તમામ દિવસોમાં ગરમ રાંધેલું ભોજન પીરસવામાં આવે છે. આ યોજનાનો ઉદ્દેશ્ય પોષણ સહાય પૂરી પાડવાનો અને શાળામાં વિદ્યાર્થીઓની ભાગીદારી વધારવાનો છે.
પીએમ પોષણ યોજના હેઠળ ભોજન રાંધવા માટે જરૂરી નીચેની સામગ્રીની ખરીદી માટે ‘મટિરિયલ કોસ્ટ’ પ્રદાન કરવામાં આવે છેઃ
| ઘટકો | પ્રતિ વિદ્યાર્થી ભોજનનો જથ્થો | |
| બાલ વાટિકા અને પ્રાથમિક | ઉચ્ચ પ્રાથમિક | |
| કઠોળ | 20 ગ્રામ | 30 ગ્રામ |
| શાકભાજી | 50 ગ્રામ | 75 ગ્રામ |
| તેલ | 5 ગ્રામ | 7.5 ગ્રામ |
| મસાલા અને મસાલાઓ | જરૂરિયાત મુજબ | જરૂરિયાત મુજબ |
| બળતણ | જરૂરિયાત મુજબ | જરૂરિયાત મુજબ |
શ્રમ મંત્રાલયનો શ્રમ બ્યુરો, પીએમ પોષણ બાસ્કેટ હેઠળ આ વસ્તુઓ માટે ફુગાવાનો ડેટા ગ્રાહક ભાવ સૂચકાંક – ગ્રામીણ મજૂરો (CPI-RL)ના આધારે પીએમ પોષણ માટેના CPI સૂચકાંક અનુસાર પ્રદાન કરે છે અને તે મુજબ પીએમ પોષણ બાસ્કેટ માટે CPI સૂચકાંક તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે. CPI-RLનું નિર્માણ લેબર બ્યુરો, ચંદીગઢ દ્વારા દેશના 20 રાજ્યોમાં ફેલાયેલા 600 ગામડાઓના નમૂનામાંથી સતત માસિક ભાવ સંગ્રહના આધારે કરવામાં આવે છે.
શ્રમ બ્યુરો દ્વારા પૂરા પાડવામાં આવેલા ફુગાવાના સૂચકાંકના આધારે, ભારત સરકારના શિક્ષણ મંત્રાલયે ‘સામગ્રી ખર્ચ’માં 9.50%નો વધારો કર્યો છે. નવા દરો 01.05.2025 થી બધા રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં લાગુ થશે. આ વધારાને કારણે, કેન્દ્ર સરકાર નાણાકીય વર્ષ 2025-26માં લગભગ 954 કરોડ રૂપિયાનો વધારાનો ખર્ચ સહન કરશે. પ્રતિ વિદ્યાર્થી પ્રતિ દિવસ સામગ્રીનો ખર્ચ નીચે મુજબ છે:-
(રૂ.માં)
| વર્ગો | વર્તમાન સામગ્રી ખર્ચ | વધારાયેલી સામગ્રીની કિંમત 01.05.2025 થી શરૂ થાય છે | વૃદ્ધિ |
| બાલ વાટિકા | 6.19 | 6.78 | 0.59 |
| પ્રાથમિક | 6.19 | 6.78 | 0.59 |
| ઉચ્ચ પ્રાથમિક | 9.29 | 10.17 | 0.88 |
સામગ્રી ખર્ચના આ દરો લઘુત્તમ ફરજિયાત દરો છે, જોકે, રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો તેમના નિર્ધારિત હિસ્સા કરતાં વધુ યોગદાન આપવા માટે સ્વતંત્ર છે, કારણ કે કેટલાક રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો પીએમ પોષણ યોજના હેઠળ સંવર્ધિત પોષણ સાથે ભોજન પૂરું પાડવા માટે તેમના પોતાના સંસાધનોમાંથી તેમના લઘુત્તમ ફરજિયાત હિસ્સા કરતાં વધુ યોગદાન આપી રહ્યા છે.
મટિરિયલ કોસ્ટ ઉપરાંત ભારત સરકાર ફૂડ કોર્પોરેશન ઓફ ઇન્ડિયા મારફતે આશરે 26 લાખ એમટી અનાજ પ્રદાન કરે છે. ભારત સરકાર અનાજનો 100 ટકા ખર્ચ ઉઠાવે છે, જેમાં અંદાજે સબસિડીનો પણ સમાવેશ થાય છે. વાર્ષિક રૂ. 9000 કરોડ અને એફસીઆઈ ડેપોથી શાળાઓ સુધી અનાજનો 100% પરિવહન ખર્ચ. આ યોજના હેઠળ અનાજ ખર્ચ સહિત તમામ ઘટકો ઉમેર્યા પછી ભોજન દીઠ ખર્ચ બાળ વાટિકા અને પ્રાથમિક વર્ગો માટે આશરે રૂ. 12.13 અને ઉચ્ચ પ્રાથમિક વર્ગો માટે રૂ.17.62 આવે છે.
This content is restricted to site members. If you are an existing user, please log in. New users may register below.
