ઘણા દેશોએ ભારતીય નિર્મિત ફાઈટર એરક્રાફ્ટ તેજસમાં રસ દાખવવાનું શરૂ

(GNS),21

પહેલા ભારતની ગણતરી વિશ્વના સૌથી મોટા હથિયારોની આયાત કરતા દેશોમાં થતી હતી પરંતુ હવે ભારત વિશ્વના હથિયારોની નિકાસ કરતા દેશોમાં સામેલ થવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે. શસ્ત્ર નિકાસકાર તરીકે ઉભરી આવવાના ભારતના પ્રયાસો મિત્ર દેશોને ‘તેજસ’ વિમાન વેચવાની તેની ક્ષમતા પર નિર્ભર રહેશે. ઘણા દેશોએ ભારતીય નિર્મિત ફાઈટર એરક્રાફ્ટ તેજસમાં રસ દાખવવાનું શરૂ કરી દીધું છે, પરંતુ હાલ કોઈ ડીલ દૂરની વાત છે. યુરેશિયન ટાઈમ્સમાં પ્રકાશિત અહેવાલ મુજબ, ભારતે લશ્કરી શસ્ત્રો નિકાસકાર બનવાની તેની મહત્વાકાંક્ષાને પૂર્ણ કરવા માટે ઓછામાં ઓછા એક દાયકા અથવા કદાચ વધુ રાહ જોવી પડશે. કારણ કે લાઇટ કોમ્બેટ એરક્રાફ્ટ મેન્યુફેક્ચરિંગ કંપની હાલમાં ભારતીય વાયુસેના (IAF)ને આ ફાઇટર પ્લેન સપ્લાય કરવામાં અને તેની MK-2 એડિશન વિકસાવવામાં વ્યસ્ત છે. નાઈજીરીયાએ LCA તેજસમાં તેની રુચિ દર્શાવી છે, જે ભારત સાથે યુએસ $1 બિલિયનના સોદાનો એક ભાગ છે. પરંતુ એલસીએમાં નાઇજિરિયન રસની વિગતો હજુ સ્પષ્ટ નથી. તે કાં તો તેને તેના સશસ્ત્ર દળો માટે ખરીદવા માંગે છે અથવા હિન્દુસ્તાન એરોનોટિક્સ લિમિટેડ સાથે ઔદ્યોગિક સહયોગ મેળવવા માંગે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ દ્વારા નાઇજીરિયા તેના લશ્કરી-ઔદ્યોગિક વિકાસને મજબૂત કરવા માંગે છે. આ વર્ષે જુલાઈમાં, જ્યારે આર્જેન્ટિનાના સંરક્ષણ પ્રધાન જોર્જ તૈના ભારતની સત્તાવાર મુલાકાતે હતા, ત્યારે આર્જેન્ટિના તેની વાયુસેના માટે તેજસ વિમાન ખરીદવા માટે ભારત સાથે સોદો કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું હતું. પરંતુ આ સમય દરમિયાન, ઘણા ભારતીય મીડિયા પ્લેટફોર્મે એલસીએ ખરીદવામાં આર્જેન્ટિનાના રસના સમાચાર પણ પ્રકાશિત કર્યા હતા.

નાઈજીરીયા અને આર્જેન્ટિના વૈશ્વિક સ્તરે એવા દેશોમાં સામેલ છે જેમણે તેજસ પ્રોગ્રામમાં “રસ” દર્શાવી છે પરંતુ “મેડ ઈન ઈન્ડિયા” ફાઈટર જેટ ખરીદવા માટે હજુ સુધી કોઈ વધુ પગલાં લીધા નથી. અન્ય ઘણા દેશો, ખાસ કરીને આફ્રિકા, દક્ષિણ અમેરિકા અને દક્ષિણ પૂર્વ એશિયાના દેશો પણ ભારતીય ફાઇટર એરક્રાફ્ટમાં રસ ધરાવે છે. ઓગસ્ટ 2022માં, ભારતના સંરક્ષણ રાજ્ય પ્રધાન અજય ભટ્ટે સંસદને માહિતી આપી હતી કે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ, ઑસ્ટ્રેલિયા, ઇન્ડોનેશિયા અને ફિલિપાઇન્સ એ છ દેશોમાં સામેલ છે જેમણે ભારતના તેજસ વિમાનમાં રસ દર્શાવ્યો છે. તેમણે કહ્યું હતું કે આર્જેન્ટિના અને ઇજિપ્ત એવા અન્ય બે દેશો છે જેઓ તેમની વાયુસેના માટે તેજસ વિમાનમાં રસ ધરાવે છે. પરંતુ મલેશિયાની બિડ HAL દ્વારા તેજસ એરક્રાફ્ટ માટે નિકાસ બજાર શોધવાનો અને વિશ્વને જણાવવાનો માત્ર એક પ્રયાસ હતો કે ભારતે ચોથી પેઢીના ફાઇટર જેટ માટે વૈશ્વિક બજારમાં પ્રવેશ કર્યો છે, જેમાં પસંદગીના કેટલાક દેશો સાથે સ્પર્ધા કરવાની ક્ષમતા છે. અમેરિકા, રશિયા, ચીન અને ફ્રાન્સ જેવા દેશો તેમના ફાઈટર પ્લેન વેચી રહ્યા છે. નિષ્ણાતો માને છે કે આ એક મોટો પડકાર છે, જે ભારતીય વાયુસેના (IAF)ની જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા માટે વાર્ષિક પર્યાપ્ત સંખ્યામાં તેજસ જેટ બનાવવાની HALની ક્ષમતાઓમાં રહેલો છે. HALએ ભારતીય વાયુસેનાને 40 તેજસ એરક્રાફ્ટ બે સ્ક્વોડ્રનમાં ચલાવવા માટે સોંપ્યા છે. પરંતુ આ 20 તેજસ Mk1 પ્રારંભિક ઓપરેશનલ ક્લિયરન્સ વેરિઅન્ટ્સ છે, અને બાકીના અંતિમ ઓપરેશનલ ક્લિયરન્સ વેરિઅન્ટ્સ છે. આનો અર્થ એ થયો કે એચએએલને ભારતીય વાયુસેનાને 83 જેટનો સંપૂર્ણ ઓર્ડર સપ્લાય કરવામાં લગભગ પાંચ વર્ષ લાગશે. એવા અહેવાલો છે કે ભારતીય વાયુસેના તેના ફાઇટર સ્ક્વોડ્રનની તાકાત વધારવા માટે અન્ય 100 તેજસ Mk1-A જેટનો ઓર્ડર આપવા આતુર છે. મતલબ કે ભારતીય વાયુસેના માટે તેજસના ઉત્પાદનમાં હજુ ચાર વર્ષ લાગશે.