કેબિનેટે પૂર્વોત્તર પ્રદેશમાં હાઇડ્રો ઇલેક્ટ્રીક પ્રોજેક્ટ્સના વિકાસ માટે પૂર્વોત્તર ક્ષેત્રની રાજ્ય સરકારો દ્વારા ઇક્વિટી ભાગીદારી તરફ કેન્દ્રીય નાણાકીય સહાયને મંજૂરી આપી

(જી.એન.એસ) તા. 28

નવી દિલ્હી,

પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીની અધ્યક્ષતામાં કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળે પૂર્વોત્તર પ્રદેશ (NER)માં હાઈડ્રો ઈલેક્ટ્રીક પ્રોજેક્ટ્સના વિકાસ માટે તેમની ઈક્વિટી ભાગીદારી માટે એનઈઆરની રાજ્ય સરકારોને રાજ્યની સંસ્થાઓ અને કેન્દ્રીય જાહેર ક્ષેત્રના ઉપક્રમો વચ્ચે સંયુક્ત સાહસ (JV) સહયોગ દ્વારા કેન્દ્રીય નાણાકીય સહાય (CFA) પ્રદાન કરવા માટેના ઊર્જા મંત્રાલયના પ્રસ્તાવને મંજૂરી આપી છે.

આ યોજનામાં રૂ. 4136 કરોડ નાણાકીય વર્ષ 2024-25થી નાણાકીય વર્ષ 2031-32 સુધી લાગુ કરવામાં આવશે. આ યોજના હેઠળ લગભગ 15000 મેગાવોટની સંચિત હાઇડ્રો ક્ષમતાને સમર્થન આપવામાં આવશે. આ યોજનાને પાવર મંત્રાલયના કુલ ખર્ચમાંથી ઉત્તર પૂર્વીય ક્ષેત્ર માટે 10% ગ્રોસ બજેટરી સપોર્ટ (GBS) દ્વારા ભંડોળ પૂરું પાડવામાં આવશે.

ઊર્જા મંત્રાલય દ્વારા ઘડવામાં આવેલી યોજના રાજ્ય સરકાર સાથે કેન્દ્રીય PSUના તમામ પ્રોજેક્ટ્સ માટે સંયુક્ત સાહસ (JV) કંપનીની રચના માટે પ્રદાન કરે છે.

NER રાજ્ય સરકારના ઇક્વિટી હિસ્સા તરફની ગ્રાન્ટ કુલ પ્રોજેક્ટ ઇક્વિટીના 24% સુધી સીમિત કરવામાં આવશે જે પ્રોજેક્ટ દીઠ મહત્તમ રૂ. 750 કરોડની છે. દરેક પ્રોજેક્ટ માટે રૂ.750 કરોડની મર્યાદા, જો જરૂરી હોય તો, કેસ-ટુ-કેસ ધોરણે ફરીથી જોવામાં આવશે. ગ્રાન્ટ ફાળવતી વખતે સંયુક્ત સાહસમાં CPSU અને રાજ્ય સરકારની ઇક્વિટીનો ગુણોત્તર જાળવવામાં આવશે.

કેન્દ્રીય નાણાકીય સહાય માત્ર સક્ષમ હાઈડ્રો ઈલેક્ટ્રીક પ્રોજેક્ટ્સ સુધી મર્યાદિત રહેશે. રાજ્યોએ પ્રોજેક્ટને સધ્ધર બનાવવા માટે મુક્ત શક્તિને માફ કરવી/અથવા એસજીએસટીની ભરપાઈ કરવી પડશે.

આ યોજનાની રજૂઆત સાથે, હાઇડ્રો ડેવલપમેન્ટમાં રાજ્ય સરકારોની ભાગીદારીને પ્રોત્સાહિત કરવામાં આવશે અને જોખમ અને જવાબદારીઓ વધુ સમાન રીતે વહેંચવામાં આવશે. જમીન સંપાદન, પુનર્વસવાટ અને પુનઃસ્થાપન અને સ્થાનિક કાયદો અને વ્યવસ્થાના મુદ્દાઓ જેવા મુદ્દાઓ રાજ્ય સરકારો હિસ્સેદાર બનવા સાથે ઘટશે. આનાથી પ્રોજેક્ટના વધુ પડતા સમય અને ખર્ચને ટાળી શકાશે.

આ યોજના ઉત્તર પૂર્વની હાઇડ્રો પાવર સંભવિતતાનો ઉપયોગ કરવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવશે. તે ઉત્તર પૂર્વીય ક્ષેત્રમાં વિશાળ રોકાણ લાવશે અને પરિવહન, પ્રવાસન, નાના પાયાના વ્યવસાય દ્વારા પરોક્ષ રોજગાર/ઉદ્યોગ સાહસિક તકો સાથે સ્થાનિક લોકોને મોટી સંખ્યામાં પ્રત્યક્ષ રોજગાર પ્રદાન કરશે. હાઇડ્રોઇલેક્ટ્રિક પ્રોજેક્ટ્સનો વિકાસ 2030 સુધીમાં 500 GW નવીનીકરણીય ઊર્જા ક્ષમતા સ્થાપિત કરવાના ભારતના રાષ્ટ્રીય નિર્ધારિત યોગદાન (INDC)ને સાકાર કરવામાં પણ યોગદાન આપશે અને ગ્રીડમાં RE સ્ત્રોતોના એકીકરણમાં મદદ કરશે આમ રાષ્ટ્રીય ગ્રીડની લવચીકતા, સુરક્ષા અને વિશ્વસનીયતામાં વધારો થશે.

ભારત સરકાર હાઇડ્રો પાવરના વિકાસમાં અવરોધરૂપ મુદ્દાઓને ઉકેલવા માટે ઘણી નીતિગત પહેલ કરી રહી છે. હાઈડ્રો પાવર સેક્ટરને પ્રોત્સાહન આપવા અને તેને વધુ સધ્ધર બનાવવા માટે, કેબિનેટે 7મી માર્ચ, 2019ના રોજ, મોટા હાઈડ્રો પાવર પ્રોજેક્ટ્સને રિન્યુએબલ એનર્જી સ્ત્રોત તરીકે જાહેર કરવા, હાઈડ્રો પાવર પરચેઝ ઓબ્લિગેશન્સ (HPO), ટેરિફ તર્કસંગતીકરણના પગલાં, વધતી જતી ટેરિફ, સંગ્રહ HEP માં પૂરની મધ્યસ્થતા માટે અંદાજપત્રીય સમર્થન અને માળખાકીય સુવિધાઓને સક્ષમ કરવા માટેના ખર્ચ માટે અંદાજપત્રીય સમર્થન, એટલે કે, રસ્તાઓ અને પુલોનું બાંધકામને મંજૂરી આપી હતી.