આપણે પૈસા ખર્ચવા જોઈએ કે ભવિષ્ય માટે સાચવવા જોઈએ?

(જી.એન.એસ : પૂર્વાંગ દેવેન્દ્ર ત્રિવેદી)
પૈસા કેવી રીતે ખર્ચવા જોઈએ તેની પસંદગી ચર્ચાસ્પદ છે. કેટલીક વ્યક્તિઓનું માનવું છે કે રોકડની બચત કરવી શ્રેષ્ઠ નથી. હું આ હકીકત સાથે ભારપૂર્વક અસંમત છું, કારણ કે હું માનું છું કે કેટલાક ભંડોળને બાજુ પર રાખવાથી અણધાર્યા મુદ્દાઓ માટે તૈયાર કરવામાં મદદ મળશે અને આવા નાણાંનો ઉપયોગ રોકાણના હેતુઓ માટે પણ થઈ શકે છે. એવા લોકો છે જેઓ પૈસા ખર્ચવામાં આનંદ કરે છે. એવા લોકો પણ છે જેઓ કમાતા દરેક પૈસા બચાવવામાં માને છે. મારા મતે, કોઈપણ અભિગમ સાચો નથી.
વિના મૂલ્યે કંઈક મેળવવું અશક્ય છે. આરામથી જીવવા માટે પૈસા કમાવા પડે છે. અમુક ખર્ચાઓ એવા છે જેને દૂર કરી શકાતા નથી. દાખલા તરીકે, આપણે બધાને ખાવા માટે ખોરાક અને પહેરવા માટે કપડાંની જરૂર છે. અમારા આશ્રિત બાળકો, માતા-પિતા અને જીવનસાથીની સંભાળ રાખવાની પણ અમારી જવાબદારી છે. આ બધા પૈસા ખર્ચવાના સારા કારણો છે.
જો કે, હું ફક્ત તેના માટે પૈસા ખર્ચવાની વિરુદ્ધ છું. એવા લોકો છે જેઓ કમાતા દરેક પૈસો ખર્ચે છે. તેઓ ખરેખર તેમની જરૂર છે કે કેમ તે તપાસવાની ચિંતા કર્યા વિના વસ્તુઓ ખરીદે છે. ખર્ચ કરવાથી તેઓને થોડો ક્ષણિક આનંદ મળી શકે છે, પરંતુ તેઓ ટૂંક સમયમાં ઊંડી આર્થિક સમસ્યાઓમાં ફસાઈ જશે. રજાઓ પર જઈને અથવા લેટેસ્ટ ફેશનના કપડાં કે એસેસરીઝ ખરીદીને જીવનનો આનંદ માણવામાં કોઈ નુકસાન નથી. જો કે, વ્યક્તિએ એ સુનિશ્ચિત કરવું જોઈએ કે એક વ્યક્તિ પરવડી શકે તે કરતાં વધુ ખર્ચ કરી રહ્યો નથી. ઉપરાંત, કોઈપણ સમયે કટોકટી ઊભી થઈ શકે છે. ઉદાહરણ તરીકે, વ્યક્તિ બીમાર પડી શકે છે અથવા નોકરી ગુમાવી શકે છે. પર્યાપ્ત બચત વિના આવી કટોકટીનો સામનો કરવો અશક્ય છે.
જેમ કેટલાક લોકોને ખર્ચ કરવામાં આનંદ આવે છે, તેમ કેટલાક લોકો એવા પણ છે જેઓ બચત કરવામાં આનંદ માણે છે. શક્ય તેટલું બચાવવાની તેમની અવિરત શોધમાં, તેઓ જીવનના નાના આનંદોથી પોતાને વંચિત રાખે છે. આ લોકો પાસે વિશાળ બેંક બેલેન્સ હોઈ શકે છે પરંતુ તેઓ જીવનનો આનંદ માણવામાં નિષ્ફળ જાય છે. જીવન ટૂંકું છે અને કોઈ તેમની બચત પોતાની સાથે બીજી દુનિયામાં લઈ જઈ શકતું નથી. આથી દુનિયાના નાનકડા આનંદનો આનંદ માણ્યા વિના વ્યક્તિ જે કમાય છે તે બધા પૈસા બચાવવા અર્થહીન છે. સુખ, છેવટે, સૌથી મોટી સંપત્તિ છે.
પહેલા બાળકોને પૈસા કેવી રીતે બચાવવા તે શીખવવામાં આવતું હતું, પરંતુ આજે તેઓ ફક્ત તે કેવી રીતે ખર્ચવા તે શીખે છે. જેઓ માને છે કે આજકાલ બાળકોને પૈસા બચાવવા માટે શીખવવામાં આવે છે તેમાં કોઈ ફેરફાર થયો નથી, તેમની પાસે પણ નિર્દેશ કરવા માટે ઘણા ઉદાહરણો છે. દાખલા તરીકે, ઘણા દેશોમાં, ખાસ કરીને પશ્ચિમમાં, બાળકોને તેમના માતા-પિતા દ્વારા ફક્ત બાળકો માટે ખોલવામાં આવેલા બેંક ખાતામાં તેઓ જે કંઈ કમાય છે તે જમા કરાવવાના સ્વરૂપમાં નાણાં બચાવવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવામાં આવે છે. વધુમાં, હાલમાં બાળકો તેમના જીવનમાં શું બનવા માંગે છે, કયા સપનાઓ પૂરા કરવાના છે અને તે લક્ષ્યોની નાણાકીય જરૂરિયાતો વિશે વધુ જાગૃત છે.
તેનાથી વિપરિત, તે તદ્દન સ્પષ્ટ છે કે અગાઉની પેઢીઓની તુલનામાં, મુખ્યત્વે લોકોની જીવનશૈલીમાં બદલાવને કારણે ખર્ચ પર નવો તણાવ જોવા મળ્યો છે. આ નવી જીવનશૈલીના ભાગરૂપે, બાળકોને ભવિષ્યની જરૂરિયાતો માટે નાણાં બચાવવાને બદલે વર્તમાનમાં કેવી રીતે પૂરતો ખર્ચ કરવો અને કેવી રીતે જીવવું તે અંગે અસંખ્ય સંકેતો મળે છે. વધુમાં, ધિરાણની વ્યાપક ઉપલબ્ધતા સાથે ગ્રાહકવાદ એ સુનિશ્ચિત કરવામાં મોટી ભૂમિકા ભજવે છે કે જે કંઈપણ કમાય છે તે ખર્ચવામાં આવે છે. સૌથી અગત્યનું, બાળકોની જરૂરિયાતોને સંપૂર્ણ રીતે સમર્પિત ગ્રાહક બજાર સતત વધી રહ્યું છે જેથી બાળકોને પૈસા બચાવવા માટે શીખવવામાં આવે તો પણ તેઓ આમ કરી શકશે નહીં.
આ વિષય ચર્ચાસ્પદ છે અને વ્યક્તિગત વિચારોના આધારે બદલાઈ શકે છે પરંતુ આપણે વ્યક્તિ તરીકે વર્તમાનનો આનંદ માણતા વધુ સંતુલિત જીવન જીવવું જોઈએ પણ ભવિષ્ય માટે ચિંતન અને આયોજન પણ કરવું જોઈએ.