ઔપચારિક શિક્ષણ અથવા સતત મૂલ્યાંકન કયું વધુ સારું છે?

(જી.એન.એસ),તા.૨૯

પૂર્વાંગ દેવેન્દ્ર ત્રિવેદી

વિદ્યાર્થીની કામગીરીનું મૂલ્યાંકન કરવા માટે ઔપચારિક પરીક્ષાઓ એકમાત્ર અસરકારક રીત છે. કોર્સ વર્ક અને પ્રોજેક્ટ્સ જેવા સતત મૂલ્યાંકન આ કરવા માટે સંતોષકારક માર્ગ નથી.

ઘણી શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ જેમ કે શાળાઓ અને યુનિવર્સિટીઓ પરંપરાગત પરીક્ષાઓને બદલે ટર્મ ટાઈમ દરમિયાન હાથ ધરાયેલા કોર્સ વર્ક અને પ્રોજેક્ટ દ્વારા તેમના વિદ્યાર્થીઓનું મૂલ્યાંકન કરવાનું પસંદ કરી રહી છે. સતત મૂલ્યાંકન એ વિદ્યાર્થીની ક્ષમતાઓનું મૂલ્યાંકન કરવાની અસરકારક રીત હોઈ શકે છે, પરંતુ ઔપચારિક પરીક્ષાઓ પણ જાળવી રાખવી જોઈએ.

ઔપચારિક પરીક્ષાઓના બે મુખ્ય ફાયદા છે. સૌપ્રથમ, તેઓ એક ન્યાયી પ્રણાલી છે કારણ કે દરેક વિદ્યાર્થીને સમાન તક હોય છે કારણ કે તેઓ બધા એક જ સમયે એક જ પરીક્ષામાં બેસે છે, એટલે કે જે વિદ્યાર્થીઓ સખત મહેનત કરે છે તેમને ઉચ્ચ ગ્રેડ સાથે પુરસ્કાર મળવો જોઈએ. આ ઉપરાંત, પરીક્ષાનું યોગ્ય રીતે નિરીક્ષણ કરવામાં આવે તો છેતરપિંડી કરવી પણ મુશ્કેલ છે. જો કે, કેટલાક વિદ્યાર્થીઓ સ્વાભાવિક રીતે જ પરીક્ષામાં શ્રેષ્ઠતા મેળવે છે, જ્યારે અન્યને આ તણાવપૂર્ણ અને સમય-મર્યાદાવાળી પરિસ્થિતિઓમાં કામ કરવું મુશ્કેલ લાગે છે. ઔપચારિક પરીક્ષાઓ, તેથી, હંમેશા વિદ્યાર્થીની સાચી ક્ષમતાને પ્રતિબિંબિત કરી શકતી નથી.

બીજી બાજુ, સતત મૂલ્યાંકન, જે વિદ્યાર્થીઓ ધીમી ગતિએ કામ કરે છે તેઓને તેમના અભ્યાસક્રમ અને પ્રોજેક્ટ પર કામ કરવા માટે વધુ સમય આપે છે. શિક્ષક નબળા હોઈ શકે તેવા વિદ્યાર્થીઓનું અવલોકન અને મદદ પણ કરી શકે છે, આમ તેમને ટર્મ દરમિયાન સુધારવાની તક પૂરી પાડે છે. એટલું જ નહીં, પ્રોજેક્ટ્સ ટીમ વર્કને પ્રોત્સાહિત કરે છે, એક મહત્વપૂર્ણ કૌશલ્ય જે ભવિષ્યમાં રોજગાર માટે જરૂરી છે. માત્ર ઔપચારિક પરીક્ષાઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાનો અર્થ એવો થઈ શકે છે કે બાળકોના વિકાસના આ મહત્ત્વના ઘટકને શિક્ષકો કે વિદ્યાર્થીઓ મહત્ત્વના તરીકે જોતા નથી.