(જી.એન.એસ) તા. 2
સાયબર ક્રાઇમને લગતી બાબતો ગૃહ મંત્રાલય (એમએચએ) હેઠળ વ્યવસાયિક નિયમોની ફાળવણી મુજબ છે. ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ ટેલિકોમ્યુનિકેશન્સ (ડીઓટી) સાયબર ફ્રોડ માટે ટેલિકોમ સંસાધનોના દુરૂપયોગને રોકવા માટેના પ્રયત્નો હાથ ધરે છે. વધુમાં, ‘પોલીસ’ અને ‘પબ્લિક ઓર્ડર’ એ ભારતના બંધારણની સાતમી અનુસૂચિ મુજબ રાજ્યના વિષયો છે. ગૃહ મંત્રાલયે ભારતીય સાયબર અપરાધ સંકલન કેન્દ્ર (14સી)ની સ્થાપના એક સંલગ્ન કાર્યાલય તરીકે કરી છે, જે સાયબર અપરાધો સાથે કામ પાર પાડવા માટે કાયદા અમલીકરણ એજન્સીઓ (એલઇએ) માટે એક માળખું અને ઇકો-સિસ્ટમ પ્રદાન કરશે. ગૃહ મંત્રાલયે નેશનલ સાયબર ક્રાઇમ રિપોર્ટિંગ પોર્ટલ- એનસીઆરપી (https://cybercrime.gov.in) પણ શરૂ કર્યું છે. જેથી લોકો તમામ પ્રકારના સાયબર ક્રાઇમની જાણ કરી શકે. આઈ4સી મુજબ, 2024 માં એનસીઆરપી પર ફરિયાદોની કુલ સંખ્યા અને ગુમાવેલી રકમ અનુક્રમે 19.18 લાખ અને 22811.95 કરોડ હતી. આ ઉપરાંત, ડીઓટી અને ટેલિકોમ સર્વિસ પ્રોવાઇડર્સ (ટીએસપી)એ ભારતમાંથી ઉદ્ભવતા ભારતીય મોબાઇલ નંબરો દર્શાવતા ઇનકમિંગ ઇન્ટરનેશનલ સ્પૂફ્ડ કોલ્સને ઓળખવા અને અવરોધિત કરવા માટે એક સિસ્ટમ તૈયાર કરી છે. આ કોલ્સ ભારતમાંથી ઉદ્ભવતા હોવાનું જણાયું હતું, પરંતુ વિદેશના સાયબર ગુનેગારો દ્વારા કોલિંગ લાઇન આઇડેન્ટિટી (સીએલઆઇ)ને સ્પુફ કરીને કરવામાં આવી રહ્યા હતા.
ડીઓટી ટેલિકોમ-સંબંધિત છેતરપિંડીઓ અને કૌભાંડો વિશે જાગૃતિ લાવવા, સંચાર સાથી એપ્લિકેશન / પોર્ટલના ઉપયોગને પ્રોત્સાહિત કરવા માટે નાગરિકો સાથે સક્રિયપણે જોડાય છે, જે માહિતી સુધી પહોંચવા માટે નાગરિક કેન્દ્રિત પહેલ છે, શંકાસ્પદ છેતરામણા સંદેશાવ્યવહારની જાણ કરે છે અને નવીનતમ ટેલિકોમ સલામતી પગલાં પર અપડેટ રહે છે. મજબૂત સોશિયલ મીડિયા અભિયાનો, નિયમિત પ્રેસ રિલીઝ, એસએમએસ અભિયાનો અને કાયદાનો અમલ કરાવતી સંસ્થાઓ (એલઇએ)/બેંકો/ટીએસપી/વિદ્યાર્થી સ્વયંસેવકો વગેરે જેવા વિવિધ હિતધારકો સાથે જોડાણ મારફતે નાગરિકો સાથે જોડાણ થાય છે.
ડીઓટીએ સાયબર-અપરાધ અને નાણાકીય છેતરપિંડી માટે ટેલિકોમ સંસાધનોના દુરુપયોગને રોકવા માટે હિતધારકો વચ્ચે ટેલિકોમ સંસાધનોના દુરુપયોગ સાથે સંબંધિત માહિતીના આદાન-પ્રદાન માટે એક ઓનલાઇન સુરક્ષિત ડિજિટલ ઇન્ટેલિજન્સ પ્લેટફોર્મ (ડીઆઇપી) વિકસાવ્યું છે. ડીઆઇપી પર આશરે 560 સંગઠનોને સામેલ કરવામાં આવ્યા છે, જેમાં કેન્દ્રીય સુરક્ષા એજન્સીઓ, 35 રાજ્ય પોલીસ, ટીએસપી, ઇન્ડિયન સાયબર ક્રાઇમ કોઓર્ડિનેશન સેન્ટર (આઇ4સી) વગેરે સામેલ છે. ભારતીય મોબાઇલ નંબરો દર્શાવતા ઇનકમિંગ ઇન્ટરનેશનલ સ્પૂફ્ડ કોલ્સને ઓળખવા અને તેને બ્લોક કરવાની સિસ્ટમ 17.10.2024ના રોજ શરૂ કરવામાં આવી હતી અને તેણે સ્પૂફ્ડ તરીકે ઓળખાવ્યા બાદ લોન્ચ થયાના 24 કલાકમાં 1.35 કરોડ કોલ બ્લોક કર્યા હોવાના નોંધપાત્ર પરિણામો દર્શાવ્યા છે. 03.03.2025 ના રોજ, સ્પૂફ્ડ અને બ્લોક્ડ તરીકે ઓળખાતા કોલ ફક્ત 4 લાખ હતા, તેથી સિસ્ટમના પરિણામે ભારતીય સીએલઆઈ સાથેના લગભગ 97% ઇનકમિંગ સ્પૂફ્ડ કોલ્સમાં ઘટાડો થયો છે.
આ માહિતી સંચાર અને ગ્રામીણ વિકાસ રાજ્યમંત્રી ડૉ.પેમ્માસાની ચંદ્ર શેખરે લોકસભામાં એક લેખિત જવાબમાં આપી હતી.
This content is restricted to site members. If you are an existing user, please log in. New users may register below.
