બેંક ખાતા અંગે નાણામંત્રીની મોટી જાહેરાત

(જી.એન.એસ),તા.૦૭

નવીદિલ્હી,

જો તમારી બેંકે ભૂતકાળમાં બેંક ખાતામાં મિનિમમ બેલેન્સ ન રાખવા બદલ તમારા પર કોઈપણ પ્રકારનો દંડ લગાવ્યો હોય તો આ સમાચાર તમારા માટે ઉપયોગી છે. હા, નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ (FM નિર્મલા સીતારમણ) એ મંગળવારે રાજ્યસભામાં એક પ્રશ્નનો જવાબ આપતાં સામાન્ય માણસ સાથે જોડાયેલી મોટી જાહેરાત કરી હતી. તેમણે કહ્યું કે જન ધન ખાતા અને મૂળભૂત બચત ખાતામાં લઘુત્તમ બેલેન્સ રાખવાની જરૂર નથી. પ્રશ્નકાળ દરમિયાન રાજ્યસભામાં સંબોધન કરતી વખતે તેમણે આ નિવેદન આપ્યું હતું. એક પ્રશ્નના જવાબમાં એ પણ કહ્યું કે, દંડ તરીકે આશરે રૂ. 8,500 કરોડ એકત્ર કર્યા- જે વિષે જણાવીએ, પ્રશ્નોના જવાબમાં, સીતારમણે સ્પષ્ટ કર્યું કે ખાતામાં લઘુત્તમ બેલેન્સ ન રાખવા બદલ બેંકો દ્વારા લાદવામાં આવેલ દંડ આ શ્રેણીઓ પર લાગુ પડતો નથી. તેના બદલે, દંડ ફક્ત તે ગ્રાહકો પર લાદવામાં આવે છે જેમના ખાતામાં ચોક્કસ લઘુત્તમ બેલેન્સ હોવાની અપેક્ષા છે. એક લેખિત જવાબમાં, નાણાં પ્રધાને જણાવ્યું હતું કે જાહેર ક્ષેત્રની બેંકોએ નાણાકીય વર્ષ 2019-20 થી શરૂ કરીને પાંચ વર્ષમાં લગભગ 8,500 કરોડ રૂપિયા દંડ તરીકે એકત્રિત કર્યા છે. નાણામંત્રીએ આવા લોકોને રાહત આપવાની વાત કરી- જે વિશે જણાવીએ, નાણાપ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે કહ્યું કે, બેંકો એવા કિસ્સામાં જ દંડ લાદે છે જ્યાં ગ્રાહકો તેમના ખાતામાં જરૂરી લઘુત્તમ બેલેન્સ જાળવી શકતા નથી.

રાજ્યસભામાં પ્રશ્નકાળ દરમિયાન, નાણાં પ્રધાન પાંચ વર્ષમાં તેમના ખાતામાં લઘુત્તમ બેલેન્સ ન રાખવા બદલ ગ્રાહકો પાસેથી જાહેર ક્ષેત્રની બેંકો દ્વારા 8,500 કરોડ રૂપિયાનો દંડ વસૂલવા સંબંધિત પ્રશ્નનો જવાબ આપી રહ્યા હતા. નાણામંત્રીએ કહ્યું કે, ‘વડાપ્રધાન જન ધન ખાતા અને ગરીબ લોકોના બેઝિક સેવિંગ એકાઉન્ટમાં ન્યૂનતમ રકમ રાખવાની જોગવાઈ લાગુ પડતી નથી.’ જાહેર ક્ષેત્રની બેંકો, તેણે નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં ખાતામાં સરેરાશ માસિક લઘુત્તમ રકમ ન રાખવા બદલ દંડ તરીકે ગ્રાહકો પાસેથી રૂ. 2,331 કરોડ વસૂલ કર્યા હતા. મિનિમમ બેલેન્સનો નિયમ શું છે? જે વિશે જણાવીએ,  બેંક ખાતામાં લઘુત્તમ બેલેન્સ જાળવવાનો નિયમ સૂચવે છે કે ખાતાધારકે નિયમિતપણે તેના ખાતામાં કેટલાક વ્યવહારો કરવા જોઈએ. આ નિયમ વિવિધ બેંકો અને વિવિધ પ્રકારના ખાતાઓ માટે અલગ હોઈ શકે છે. લઘુત્તમ સંતુલન જાળવવું શા માટે મહત્વનું છે? જે વિશે જણાવીએ, બેંકે તમારા ખાતાને જાળવવા માટે કેટલાક પૈસા ખર્ચવા પડે છે, જેમ કે સ્ટાફ, ટેકનોલોજી અને અન્ય સંસાધનો. મિનિમમ બેલેન્સ નક્કી કરે છે કે શું બેંક તમારા ખાતામાંથી થતા ખર્ચને કવર કરી શકે છે. આ સાથે, મિનિમમ બેલેન્સ પણ બેંકિંગ સિસ્ટમની સ્થિરતા જાળવવામાં મદદ કરે છે. ઘણી બેંકો એવા ગ્રાહકોને વધારાની સુવિધાઓ પૂરી પાડે છે જેઓ લઘુત્તમ બેલેન્સ જાળવી રાખે છે. જેમ કે ફ્રી એટીએમ ટ્રાન્ઝેક્શન, ફ્રી ચેકબુક વગેરે. જો મિનિમમ બેલેન્સ જાળવવામાં ન આવે તો શું થશે? જે વિશે જણાવીએ, જો તમે તમારા ખાતામાં મિનિમમ બેલેન્સ ન રાખો તો બેંક તમારી પાસેથી દંડ વસૂલ કરી શકે છે. દંડની રકમ અને પ્રકાર બેંક અને ખાતાના પ્રકાર પર આધારિત છે. કેટલાક કિસ્સાઓમાં, બેંક લઘુત્તમ બેલેન્સ ન રાખવા બદલ તમારું ખાતું બંધ પણ કરી શકે છે. લઘુત્તમ સંતુલન જાળવવાનું શું છે? જે વિશે જણાવીએ, મિનિમમ બેલેન્સની રકમ દરેક બેંક અને ખાતાના પ્રકાર પ્રમાણે બદલાય છે. કેટલીક બેંકો માટે જરૂરી છે કે તમે તમારા ખાતામાં જમા થયેલી રકમની ચોક્કસ ટકાવારી જેટલી લઘુત્તમ બેલેન્સ જાળવી રાખો, જ્યારે અન્યને નિશ્ચિત રકમની જરૂર હોય છે.