લોકસભા ચૂટંણી 2024ની ચૂંટણી નજીક છે. ત્યારે હવે ચૂંટણીને લઈને રાજકીય પાર્ટીઓ ભારે ગરમાવો જોવા મળી રહ્યો છે. ત્યારે બિહારના પટનાની ધરતી ખૂબ જ મહત્વની માનવામાં આવે છે. આ ભૂમિ પર આઝાદી પહેલા અનેક ચળવળો થઈ હતી અને તે ઘણી નિર્ણાયક સાબિત થઈ હતી. અહીં સીએમ અને પીએમની ખુરશી સુધ્ધા પણ ચાલી ગઈ છે. બિહારની આ ધરતી પરથી શરૂ થયેલા જેપી આંદોલન પછી ઈન્દિરા ગાંધીની ખુરશી જતી રહી હતી, તેથી હવે આ ધરતી પરથી નરેન્દ્ર મોદીને હટાવવા માટે અનેક વિપક્ષી પાર્ટીઓ પોતાનુ જોર લગાવી રહી છે. તેની પ્રથમ ઔપચારિક બેઠક 23 જૂને પટનામાં યોજાઈ હતી જેમાં લોકસભા ચૂંટણી માટે બધાએ એક થઈને ભાજપ સામે લડવાનો સંકલ્પ કર્યો છે. આ રાજકીય આંદોલનનું પરિણામ 2024માં જ આવશે. પણ તે પહેલા તમામ વિપક્ષી પાર્ટીઓએ સાથે મળીને ભાજપ વિરુદ્ધ કામે લાગી છે ત્યારે આ બહાને બિહારના તે આંદોલનો વિશે જાણીએ, જે ઈતિહાસમાં નોંધાઈ ગયા અને તેની અસર દેશભરમાં જોવા મળી હતી.
અગ્નિપથ યોજના સામે વિદ્યાર્થીઓનું આંદોલન.. 2022 નવા વર્ષની શરૂઆતમાં જ અગ્નિપથ યોજના પર મોટો વિવાદ ચાલ્યો હતો. બિહારના યુવાનોએ કેન્દ્ર સરકારની આ અગ્નિપથ યોજના વિરુદ્ધ રસ્તા પર ઉતરી આવ્યા હતા. તેમને સમગ્ર વિપક્ષનું સમર્થન પણ મળ્યું હતું. થોડા જ સમયમાં આંદોલને આગચંપીનું સ્વરૂપ લીધું હતુ. ઘણી ટ્રેનો પણ સળગી ગઈ હતી. આ ચળવળને વધુ વેગ મળ્યો જ્યારે RRB, NTPCના પરિણામોથી નારાજ વિદ્યાર્થીઓ, યુવાનો પણ કૂદી પડ્યા. તેની અસર પટનાથી આગળ લગભગ સમગ્ર બિહાર અને દેશના અન્ય ભાગોમાં પણ ફેલાઈ ગઈ. કરોડો રૂપિયાની રાષ્ટ્રીય સંપત્તિને નુકસાન થયું હતું. પોલીસે ખૂબ જ કડક કાર્યવાહી કરી, પરંતુ રાજકીય પક્ષો પણ તેમાં જોડાયા હોવાથી તેનું સ્વરૂપ સતત બગડતું ગયું. લગભગ બે મહિના સુધી ચાલેલા આ આંદોલનમાંથી કંઈ બહાર આવ્યું નથી. અગ્નિપથ યોજના હેઠળ ભારતીય સેનાની ત્રણેય વિંગમાં ભરતી કરવામાં આવી છે. તાલીમ પૂર્ણ કર્યા બાદ યુવાનોએ દેશની સેવા કરવાનું શરૂ કર્યું છે. આ સાથે આ આંદોલન ઈતિહાસના પાનામાં પણ નોંધાયેલું છે.
મંડલ કમિશન રિપોર્ટ… વર્ષ 1990માં તત્કાલિન વડાપ્રધાન વીપી સિંહે મંડલ કમિશનનો રિપોર્ટ લાગુ કર્યો હતો. આખા દેશમાં તેનો વિરોધ થયો, પરંતુ બિહારના ઉચ્ચ જાતિના યુવાનોએ ઐતિહાસિક આંદોલન કર્યું. મોટી માત્રામાં સરકારી મિલકતને નુકસાન થયું હતું. આંદોલન હિંસક હતું તેથી ગુસ્સો એટલો હતો કે યુવાનો પોતાની જાતને પણ સળગાવી રહ્યા હતા. કોઈની વાત સાંભળવા તૈયાર નહોતો. આંદોલનકારીઓની માંગ હતી કે સરકાર જાતિ અનામત ખતમ કરે અને તેને આર્થિક ધોરણે લાગુ કરે. આ આંદોલનમાં રાજકીય પક્ષોએ પણ યુવાનોને ટેકો આપ્યો હતો. તેમના પ્રવેશથી આંદોલનનું સ્વરૂપ વ્યાપક બની ગયું અને તેના પડઘા દેશભરમાં સંભળાવા લાગ્યા.
જેપી ચળવળ… આ ઇમરજન્સી વિરુદ્ધનું એવું આંદોલન હતું જે બિહારની ધરતીથી શરૂ થયું હતું, જેના પડઘા આજે પણ સંભળાય છે. આ આંદોલન પુસ્તકોમાં નોંધાયું કારણ કે તેની દેશવ્યાપી અસર હતી. વિદ્યાર્થીઓએ આ આંદોલન શરૂ કર્યું હતું. જેમાં કોઈ નેતા ન હતા. પોલીસે તેમને ખુબ માર માર્યો હતો. જેલમાં મોકલી આપ્યો. પાછળથી, સમાજવાદી નેતા જય પ્રકાશ નારાયણે કેટલીક શરતો સાથે તેનું નેતૃત્વ કર્યું અને ટૂંક સમયમાં આંદોલન દેશના ઘણા ભાગોમાં પહોંચી ગયું. ઈન્દિરા ગાંધીને પીએમની ખુરશી ગુમાવવી પડી હતી. આ આંદોલનને સંપૂર્ણ ક્રાંતિ નામ મળ્યું. કટોકટીથી પરેશાન ભારતની જનતાએ કોંગ્રેસને સત્તા પરથી દૂર કરી. ઈન્દિરા ગાંધી પણ ચૂંટણી હારી ગયા.
બસ ટીકિટ મામલે આંદોલન… 1955ની વાત છે. બિહારના વિદ્યાર્થીઓએ જબરદસ્ત આંદોલન કર્યું. તેના પડઘા દિલ્હી સુધી પહોંચ્યા. તમામ પ્રયાસો છતાં પણ જ્યારે આંદોલન અટક્યું નહીં, પરંતુ વધતું જ રહ્યું, ત્યારે પીએમ નેહરુ પટના આવ્યા. પરંતુ તે કામમાં આવ્યું ન હતું. બસની ટિકિટના મુદ્દે વિદ્યાર્થીઓએ હોબાળો મચાવ્યો હતો. આંદોલન એટલું વધી ગયું કે એક વિદ્યાર્થીનું મોત થયું. બાદમાં તત્કાલીન પરિવહન મંત્રી મહેશ સિંહે રાજીનામું આપી દેતાં મામલો શાંત પડ્યો હતો. આ ચળવળમાં તેઓ ખલનાયક તરીકે ઉભરી આવ્યા, પરિણામ એ આવ્યું કે તેઓ મંત્રી પદ હારી ગયા અને પછીથી તેઓ ચૂંટણી પણ હારી ગયા. વર્ષ 1967માં અન્ય એક વિદ્યાર્થી ચળવળમાં, કેબી સહાય, જેઓ સીએમ હતા, તેમણે રાજીનામું આપવું પડ્યું હતું અને આ વિદ્યાર્થીઓને લીવરનો ટુકડો કહેનારા મહામાયા સિન્હાને સીએમ તરીકેનો તાજ પહેરાવવામાં આવ્યો હતો. આંદોલન બાદ ચૂંટણી સુધી કે.વી.સહાયનો પરાજય થયો હતો.
This content is restricted to site members. If you are an existing user, please log in. New users may register below.
